پیچ و مهره به عنوان یکی از ساده‌ترین و کاربردی‌ترین ابزارهای صنعتی، گاهی نقش‌هایی و مهم وحیاتی ایفا می‌کنند. از این رو باید از سلامت و کیفیت آن‌ها مطمعن بود. به همین دلیل پیچ و مهره باید بعد از تولید و قبل از استفاده کنترل کیفیت شود. در بخش کنترل کیفیت تست‌های مختلفی بر روی آن‌ها انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین این تست‌ها، تست ظرفیت گردش برای پیچ و مهره ها است. شرایط و ضوابط نحوه انجام آزمایش ظرفیت گردش برای پیچ و مهره را استانداردهای بین المللی تعیین می‌کنند. استاندارد ASTM A325 بخش 6.3.1 نحوه انجام این تست را بطور کامل شرح داده است. تولید کنندگان پیچ و مهره با انجام دستورالعمل‌های این استاندارد و انجام تست نتایج تست ظرفیت گردش پیچ را به همراه دیگر تست‌های کنترل کیفیت پیچ و مهره مانند تست کشش، تست ضربه و… را در کاتالوگ محصول گزارش می‌کنند. در این مقاله سات پیچ نحوه انجام تست ظرفیت گردش پیچ و مهره را بر طبق این استاندارد، آورده است.
فهرست مطالب
تست ظرفیت گردش برای پیچ و مهره چیست
یکی از چندین تستی که به منظور کنترل کیفیت پیچ و مهره بعد از تولید روی آن‌ها انجام می شود، تست ظرفیت گردش پیچ و مهره است. هدف اصلی از انجام تست ظرفیت گردش پیچ و مهره، نشان دادن وجود روانکاری روی مهره‌های گالوانیزه است. تست ظرفیت چرخشی یا تست RC همچنین می‌تواند استحکام (کششی) شکل‌پذیری و استحکام رزوه (مقاومت رزوه‌ها در برابر بار) را آزمایش کند. انجام این تست برای مواقعی که پیچ و مهره‌ها در کاربردهایی که تحت بارگزاری هستند مانند سازه‌هایی همچون پل‌ها، بزرگراه‌ها و… از اهمیت بیشتری برخوردار است. با انجام تست ظرفیت گردش در واقع می‌خواهیم نشان دهیم که مهره کاملا روان و بدون لغزش زیاد و گیر داشتن حین اتصال روی پیچ، روی پیچ بسته شود و استحکام موردنظر و لازم را در اتصال فراهم می‌کند.
مقالات بیشتر: پیچ لگ
طریقه انجام تست ظرفیت گردش برای پیچ و مهره ها
طریقه انجام تست ظرفیت گردش پیچ و مهره را استانداردهای بین‌المللی تعریف می‌کنند. پرکاربردترین و دقیق‌ترین استاندارد برای این تست استاندارد ASTM A325 است. این استاندارد در بخش 6.3.1 نحوه انجام تست را کامل و دقیق توضیح داده است.
آزمایش ظرفیت گردش پیچ و مهره باید فقط برای مجموعه‌های مونتاژی منطبق که حاوی یک پیچ A325، یک مهره روغن‌کاری شده A563 و یک واشر F436 هستند که مطابق با مشخصات F2329 یا B695 روکش دهی گالوانیزه شده‌اند، انجام شود. در واقع پیچ و مهره هردو باید مطابق با دستورالعمل F2329 یا B695 گالوانیزه شوند. به این مجموعه پیچ و مهره و واشر مجموعه بست می‌گویند.
مراحل انجام تست ظرفیت گردش برای پیچ و مهره ها
- طول پیچ، فاصله انتهای پیچ را اندازه‌گیری کنید.
- پیچ را در کالیبراتور کششی با فاصله دهنده ها یا واشرهای مورد نیاز نصب کنید تا قسمت بیرونی پیچ با مهره حداکثر تا اندازه 3 رزوه همسطح باشد. این کار معمولاً سه تا پنج رزوه را در دستگیره درگیر می‌کند.
- مجموعه بست ذکر شده را با استفاده از آچار اسپاد بر اساس تنش های ذکر شده در جدول زیر محکم کنید.
| قطر پیچ (inch) | 1/2 | 5/8 | 3/4 | 7/8 | 1 | 1 1/8 | 1 1/4 | 1 3/8 | 1 1/2 |
| تنش اولیه (Kips) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 9 | 10 |
- پیچ، مهره و صفحه روی کالیبراتور را علامت بزنید.
- با استفاده از آچار گشتاور کالیبره شده، مجموعه بست را تا حداقل کشش نصب ذکر شده در زیر محکم کنید و کشش و گشتاور را هردو یادداشت کنید. گشتاور باید با چرخش مهره خوانده شود. مقدار گشتاور حاصل از آزمایش نباید از T=.25 PD تجاوز کند که P برابر است با تنش برحسب پوند و D قطر پیچ بر حسب فوت است.
| قطر پیچ (inch) | 1/2 | 5/8 | 3/4 | 7/8 | 1 | 1 1/8 | 1 1/4 | 1 3/8 | 1 1/2 |
| تنش (Kips) | 12 | 19 | 28 | 39 | 51 | 56 | 71 | 85 | 103 |
- پیچ را بیشتراز مقدار گردش ذکر شده در جدول زیر محکم کنید. گردش از علامت گذاری اولیه در مرحله 4 اندازه گیری می‌شود.
| طول پیچ ( از مرحله 1) | چهار برابر قطر پیچ و یا کمتر | بین 4 تا 8 برابر قطر پیچ | بیشتر از 8 برابر قطر پیچ |
| مقدار گردش مورد نیاز | 2/3 | 1 | 1 1/6 |
- کشش را در پایان چرخش در مرحله 6 ثبت کنید. کشش باید برابر یا بیشتر از 1.15 برابر حداقل کشش نصب باشد. حداقل مقادیر مورد نیاز در جدول زیر آمده است.
| قطر پیچ (inch) | 1/2 | 5/8 | 3/4 | 7/8 | 1 | 1 1/8 | 1 1/4 | 1 3/8 | 1 1/2 |
| تنش (Kips) | 14 | 22 | 32 | 45 | 59 | 64 | 82 | 98 | 118 |
- مهره را شل کرده و از جای خود بردارید. هیچ نشانه ای از شکست برشی رزوه، ترک برداشتن یا شکست پیچشی نباید وجود داشته باشد. مهره باید با انگشتان شما روی رزوه‌های پیچ و مهره به موقعیتی که در طول آزمایش در آن قرار داشت بچرخد. نیازی نیست برای امتحان مهره این کار را روی تمام رزوه‌ها انجام دهید. اگر نمی توانید مهره را با انگشتان خود بچرخانید، یعنی رزوه‌ها خراب هستند.
نکته) اگر شرایط زیر پیش آید این به منزله شکست تست ظرفیت گردش است.
- تجاوز از حداکثر گشتاور مجاز در مقایسه گشتاور/کشش.
- عدم دستیابی به گردش مورد نیاز.
- عدم دستیابی به کشش مورد نیاز در چرخش مورد نیاز.
- شکست رزوه.
مقالات بیشتر: رزوه پیچ و مهره
ایجاد هر یک از این موارد در هر یک از مجموعه ا به منزله شکست در تست ظرفیت گردشی است. هنگامی که یک شکست رخ می‌دهد، تعداد موردی اتصال دهنده‌ها رد می شود. به پیمانکار این اختیار داده می شود که در صورت لزوم اتصال را تمیز و مجدد روغن کاری کرده و سپس مجموعه‌های بست را مجددا آزمایش کند.
منابع
https://www.fhwa.dot.gov/bridge/a325long.cfm
https://www.haydonbolts.com/products/rotational-capacity-test/
