استیل یا فولاد ضد زنگ آلیاژی از فولاد است که دارای خاصیت مقاومت به خوردگی قابل قبولی است. این ویژی سبب شده است که از قطعات و وسایل استیل مانند پیچ و مهره استیل در کاربردهایی استفاده شود که قطعه در معرض رطوبت هوا، آب، املاح و مواد شیمیایی هستند. استیل خود بر اساس ترکیب شیمیایی، ریز ساختار، شرایط تولید و… به گریدهای مختلفی تقسیم بندی می‌شود. یکی از تقسیم بندی‌هایی که بر روی فولاد ضد زنگ انجام می‌شود، دسته بندی آن به دو دسته استیل بگیر و استیل نگیر است؟ منظور از استیل بگیر و نگیر چیست؟ تفاوت استیل بگیر و نگیر چیست؟ برای پاسخگویی به این سوالات لازم دانستیم که ابتدا استیل و انواع آن را تعریف کرده و بعد به سراغ دسته بندی استیل بگیر و نگیر و بیان تفاوت‌های آن بپردایم. در ادامه مقاله از وب سایت سات پیچ با ما همراه باشید تا اطلاعاتی مفید از این دسته از فولادهای ضد زنگ در اختیار شما قرار دهیم.
فهرست مطالب
استیل چیست؟
فولاد آلیاژی از آهن و کربن و عناصر دیگری همچون نیکل، منگنز، آلومینیوم و… است که به دلیل حضور آهن این آلیاژ دارای مقاومت به خوردگی پایینی است و در مجاورت رطوبت و محیط‌های خورنده شیمیایی زنگ می‌زند. افزودن کروم به ترکیب شیمیایی فولاد سبب بهبود مقاومت به خوردگی آلیاژ می‌شود. هنگامی که درصد کروم در ترکیب شیمیایی فولاد بیش از 10.5 درصد باشد، مقاومت به خوردگی آلیاژ به میزان چشمگیری بهبود یافته و ما آلیاژی جدید به نام استیل یا فولاد ضد زنگ داریم. وقتی صحبت از استیل می‌شود، منظور یک نوع آلیاژ نیست. بلکه خود استیل بر اساس ترکیب شیمیایی و فرایند تولید، دارای گریدهای مختلفی است که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
تقسیم بندی استیل بر اساس ریزساختار
استیل‌ها بر اساس ریزساختار، به چهار گرید عمده تقسیم بندی می‌شوند. ریز ساختار هر ماده‌ای متاثر از ترکیب شیمیایی و بطور ویژه‌تر متاثر از پارامترهای تولید مانند شرایط دمایی آن است. فولادهای ضد زنگ به طورکلی به 4 گروه زیر تقسیم بندی می‌شوند.
استیل آستنیتی
این گرید از استیل مقاومت بسیار خوبی در برابر خوردگی دارد. استیل آستنیتی را نمی‌توان با عملیات حرارتی سخت کرد. آستنیتی‌ها در دمای پایین عملکرد خوبی را ارائه می‌کنند. عنصر نیکل پایدارکننده فاز آستنیت در دمای اتاق است.
آستنیتی مسلماً پرمصرف‌ترین و محبوب‌ترین نوع فولاد ضد زنگ است که پرمصرف‌ترین و کاربردی‌ترین گریدهای این گروه شامل دو نوع304 (A2) و 316 (A4) می‌شوند.
استیل فریتی
استیل فریتی یکی دیگر از گروه‌های بسیار محبوب استیل است.استیل فریتی دارای میزان آهن بیشتری در ساختار خود است و نیکل این آلیاژ نسبت به نوع آستنیتی بسیار کمتر و ناچیز است. فریتی‌ها نسبت به دیگر گریدهای استیل قیمت مناسب‌تری دارند. این نوع فولاد ضد زنگ دارای مقاومت به خوردگی قابل قبول و درحد متوسط و مقاومت سایشی عالی هستند. استیل فریتی با عملیات حرارتی سخت نشده و برای جوشکاری مناسب نیست. رایج‌ترین انواع استیل فریتی شامل دو گروه 409 و 430 است.
استیل مارتنزیتی
استیل مارتنزیتی کم مصرفترین نوع فولادهای ضد زنگ هستند که عمدتاً به دلیل افزودن کربن می‌توانند سخت شوند. دو گرید پرکاربرد مارتنزیتی‌ها گریدهای 410 و 420 هستند از این گریدهای استیل برای محصولاتی مانند تیغه، چاقو، قیچی، تیغ و ابزار پزشکی در هر جایی که سختی مهم است محبوب هستند.
فولادهای ضد زنگ مارتنزیتی نیز مقاومت متوسطی در برابر خوردگی دارند و نسبت به نوع آستنیتی در برابر خوردگی ضعیف‌تر هستند. همچنین جوش پذیری ضعیفی هم دارند.
استیل دوبلکس (Duplex)
دوبلکس‌ها جدیدترین گروه از استیل‌ها هستند. استیل Duplex دارای ریزساختاری ترکیبی و شامل دو نوع فاز آستنیت و فریت است. هدف از تولید این نوع فولادهای ضد زنگ ایجاد خاصیت مقاومت به خوردگی عالی و استحکام بالا به صورت همزمان است.
استیل دوبلکس بسیار شبیه به فولادهای زنگ نزن آستنیتی است چرا که مقاومت بسیار خوبی در برابر خوردگی دارند و حتی حملات کلریدی دارد. ویژگی مطلوب دیگر د فولادهای ضد زنگ دوبلکس مقاومت خوب آن‌ها در برابر ترک خوردگی ناشی از تنش است. ین نوع استیل استحکام کششی بالاتری نسبت به گریدهای آستنیتی یا فریتی دارد و برای جوشکاری و شکل پذیری مناسب است.
تفاوت استیل بگیر و نگیر
تقسیم بندی دیگری که بر روی استیل انجام می شود، دسته بندی آن‌ها به دو گروه استیل بگیر و استیل نگیر است. اما منظور از استیل بگیر و استیل نگیر چیست؟ تفاوت استیل بگیر و نگیر در چیست؟
اصطلاح بگیر و نگیر بودن استیل به خاصیت مغناطیسی بودن آن اشاره دارد. منظور از استیل بگیر استیلی است که دارای خاصیت مغناطیسی است و استیل نگیر غیر مغناطیسی است. معمولا استیل‌ها را با خاصیت غیرمغناطیسی بودن آن‌ها می‌شناسند. اما باید بگوییم که استیل به دو دسته مغناطیسی و غیر مغناطیسی تقسیم بندی می‌شود. خاصیت مغناطیسی و غیر مغناطیسی بودن فولادهای ضد زنگ متاثر از ریزساختار این مواد است. درواقع تفاوت استیل بگیر و نگیر به ریز ساختار این مواد برمی‌گردد.
حضور آهن در ترکیب شیمیایی استیل سبب می‌شود که انتظار رود این آلیاژ مانند فولاد اصیت مغناطیسی بودن داشته باشد. اما شرایط تولید و ریزساختار غالب در استیل، سبب می‌شود که گاهی این ماده مغناطیسی باشد و گاهی خاصیت غیرمغناطیسی داشته باشد. حال این سوال پیش می‌آید که چه فازهایی از استیل مغناطیسی است و چه ریزساختارهایی خاصیت غیر مغناطیسی دارد؟
استیل با ریز ساختار فریتی دارای خاصیت مغناطیسی است. عاملی که خاصیت غیر مغناطیسی بودن را در استیل‌ها ایجاد می‌کند، عنصر نیکل است. از آنجا که استیل فریتی شامل میزان نیکل ناچیزی است، خاصیت مغناطیسی دارد.
عنصر نیکل در ترکیب شیمیایی فولادها، پایدارکننده فاز آستنیت است. بمابراین استیل آستنیتی با میزان نیکل بالا، خاصیت غیر مغناطیسی داردو بنابراین استیل‌های سری 300 مانند 304 و 316 جز استیل‌های نگیر هستند. آستنیتی‌ها حتی با آهنربای متحرک مانند آلومینیوم، مس، سرب، برنج نیز برهمکنش نمی‌کنند. خاصیت غیر مغناطیسی بودن استیل آستنیتی سبب شده است که از این نوع فولاد ضد زنگ برای کاربردهایی همچون تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) استفاده شود.
فولادهای ضد زنگ با ریز ساختارمارتنزیتی هم جز استیل‌های بگیر یا مغناطیسی هستند. حضور آهن و عدم حضور نیکل بالا در ساختار این فولاد سبب ایجاد خاصیت مغناطیسی در آن‌ها شده است. در مورد استیل دوبلکس هم از آنجا که ریز ساختار آن شامل ترکیبی از دو فاز فریت و آستنیت است، این نوع استیل دارای خاصیت مغناطیسی است و در دسته استیل‌های بگیر قرار می‌گیرد. البته خاصیت مغناطیسی آن نسبت به استیل فریتی ضعیف‌تر است.
